جوان آنلاین: تک نرخی کردن ارز به عنوان یک راهکار مؤثر برای حل مشکلات اقتصادی ایران مطرح است، اما این حرکت نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و مدون است. ارز چند نرخی باعث بروز رانت، فساد، کاهش شفافیت و کندی فرایند‌های تولید و واردات شده و به اقتصاد ملی آسیب‌های جدی وارد کرده است. تک نرخی کردن ارز با کاهش این مشکلات می‌تواند به بهبود وضعیت اقتصادی کشور کمک کند. اما برای موفقیت در این مسیر، نیاز به تدوین یک برنامه جامع و هماهنگ با سایر سیاست‌های اقتصادی وجود دارد.
ارز چند نرخی یکی از چالش‌های بزرگ اقتصاد ایران است که نه تنها به بروز نوسانات شدید در بازار منجر می‌شود، بلکه بستر مناسبی برای رانت‌خواری، فساد و هدررفت منابع ارزی کشور فراهم می‌کند. این سیستم پیچیده و ناکارآمد باعث شده تا بخش‌های مختلف اقتصادی، از تولیدکنندگان داخلی گرفته تا مصرف‌کنندگان نهایی، با مشکلات جدی مواجه شوند. بنابراین، حرکت به سمت تک نرخی کردن ارز به عنوان یک راهکار ضروری مطرح می‌شود، اما این حرکت باید با یک برنامه‌ریزی دقیق و مدون صورت گیرد تا از ایجاد مشکلات بیشتر جلوگیری شود.
ارز چندنرخی بستری برای فساد!
جعفر قادری، نماینده دوره‌های هشتم، نهم، یازدهم و دوازدهم مجلس شورای اسلامی و عضو فعلی فراکسیون جهش تولید مجلس به عنوان یکی از چهره‌های باتجربه در حوزه قانون‌گذاری درباره ضرورت تک نرخی شدن ارز و مشکلات ناشی از ارز چند نرخی به «جوان» می‌گوید: ارز چند نرخی با ایجاد تفاوت‌های قیمتی میان نرخ‌های مختلف ارز، زمینه‌ای مناسب برای رانت و فساد در اقتصاد فراهم می‌کند. در این سیستم، برخی افراد و گروه‌های خاص با دسترسی به ارز ترجیحی از این اختلافات بهره‌برداری کرده و سود‌های کلانی به دست می‌آورند، در حالی که عموم مردم از این مزایا بی‌نصیب می‌مانند. در نتیجه، سیاست ارز چند نرخی که با هدف حمایت از اقشار آسیب‌پذیر و کنترل بازار ارائه می‌شود، عملاً به گسترش نابرابری و بی‌ثباتی اقتصادی منجر می‌شود و به اهداف خود دست نمی‌یابد.
عضو فراکسیون جهش تولید مجلس خاطرنشان می‌کند: یکی دیگر از مشکلات عمده ارز چند نرخی، کاهش شفافیت در بازار‌های اقتصادی است. وجود نرخ‌های مختلف ارز باعث می‌شود، تخصیص منابع ارزی به شکلی ناعادلانه و غیرشفاف صورت گیرد. این شفافیت نداشتن، اعتماد عمومی به سیستم اقتصادی را کاهش می‌دهد و سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد. در نتیجه، ظرفیت‌های تولیدی و اقتصادی کشور نه تنها رشد نمی‌کنند، بلکه در بسیاری موارد دچار پسرفت نیز می‌شوند.
وی ادامه می‌دهد: در سیستم ارز چند نرخی، صادرکنندگان نیز با مشکلاتی مواجه می‌شوند. آن‌ها مجبورند ارز حاصل از صادرات خود را با نرخی پایین‌تر از بازار آزاد به سیستم بانکی عرضه کنند. این وضعیت باعث کاهش انگیزه برای صادرات و تضعیف توان رقابتی کشور در بازار‌های بین‌المللی می‌شود. در نتیجه، درآمد‌های ارزی کشور کاهش می‌یابد و اقتصاد ملی بیش از پیش تحت فشار قرار می‌گیرد.
ضرورت تک‌نرخی کردن ارز
نماینده مجلس شورای اسلامی خاطرنشان می‌کند: تک‌نرخی کردن ارز می‌تواند راهکاری مؤثر برای رفع مشکلات فوق باشد. با اجرای این سیاست، تفاوت‌های قیمتی میان نرخ‌های مختلف ارز از بین می‌رود و زمینه‌های رانت‌خواری و فساد کاهش می‌یابد. تک نرخی شدن ارز به شفافیت بیشتر در بازار‌های اقتصادی کمک می‌کند و باعث افزایش اعتماد عمومی به سیستم اقتصادی می‌شود. این شفافیت، نه تنها به جذب سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی کمک می‌کند، بلکه به تقویت بخش‌های تولیدی و صادراتی نیز منجر می‌شود. با این حال، حرکت به سمت تک‌نرخی کردن ارز باید با یک برنامه‌ریزی دقیق و مدون صورت گیرد. در غیر این صورت، ممکن است این تغییرات به جای بهبود وضعیت اقتصادی، مشکلات جدیدی ایجاد کنند. یکی از نکات کلیدی در این فرایند، مدیریت صحیح انتقال از سیستم چند نرخی به تک نرخی است. این انتقال باید به گونه‌ای انجام شود که شوک‌های قیمتی به حداقل برسد و از ایجاد نوسانات شدید در بازار جلوگیری شود.
برنامه‌ریزی برای تک‌نرخی کردن ارز
قادری می‌گوید: برای موفقیت در تک نرخی کردن ارز، نیاز است، یک برنامه جامع و هماهنگ با سایر سیاست‌های اقتصادی کشور تدوین شود. این برنامه باید شامل اصلاحات در سیاست‌های پولی و مالی، بهبود مدیریت منابع ارزی و تقویت زیرساخت‌های اقتصادی باشد. یکی از مهم‌ترین اصول این برنامه‌ریزی، کاهش تدریجی تفاوت‌های موجود بین نرخ‌های مختلف ارز است. این تفاوت‌ها نباید به یکباره از بین بروند، بلکه باید با یک رویکرد تدریجی و کنترل‌شده کاهش یابند تا از ایجاد شوک‌های قیمتی جلوگیری شود.
وی ادامه می‌دهد: علاوه بر این، سیاست‌های حمایتی نیز باید به گونه‌ای تنظیم شوند که بتوانند تولیدکنندگان داخلی را در مقابل نوسانات احتمالی محافظت کنند. برای مثال، دولت می‌تواند در دوره انتقالی، تسهیلات و حمایت‌های مالی خاصی را برای بخش‌های تولیدی فراهم کند تا آن‌ها بتوانند خود را با شرایط جدید وفق دهند. همچنین، تقویت زیرساخت‌های مالی و بانکی کشور برای مدیریت صحیح منابع ارزی و جلوگیری از نوسانات شدید در بازار، ضروری است.
عضو فراکسیون جهش تولید مجلس خاطرنشان می‌کند: باید به این نکته توجه داشت که تک نرخی کردن ارز یک فرایند پیچیده و زمان‌بر است که نیاز به همکاری و هماهنگی بین تمامی بخش‌های اقتصادی دارد. این سیاست نمی‌تواند به تنهایی تمام مشکلات اقتصادی را حل کند، اما می‌تواند به عنوان یکی از ابزار‌های مؤثر در بهبود وضعیت اقتصادی و افزایش شفافیت در بازار عمل کند. اجرای صحیح و مدون این سیاست می‌تواند به کاهش فساد، افزایش تولید و صادرات و در نهایت به تقویت اقتصاد ملی منجر شود.
قادری در پایان تأکید می‌کند: تک نرخی کردن ارز به عنوان یک راهکار مؤثر برای حل مشکلات اقتصادی ایران مطرح است، اما این حرکت نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و مدون است. ارز چند نرخی باعث بروز رانت، فساد، کاهش شفافیت و کندی فرایند‌های تولید و واردات شده و به اقتصاد ملی آسیب‌های جدی وارد کرده است. تک نرخی‌کردن ارز با کاهش این مشکلات می‌تواند به بهبود وضعیت اقتصادی کشور کمک کند. اما برای موفقیت در این مسیر، نیاز به تدوین یک برنامه جامع و هماهنگ با سایر سیاست‌های اقتصادی وجود دارد. با اجرای درست این برنامه، ایران می‌تواند از منابع ارزی خود به شکل بهینه‌تری استفاده کند و راه را برای توسعه پایدار و اشتغالزایی هموار سازد.
